Entertainment Experience: Deel 4 - The Movies (2)

Zoals beloofd, zal de TV dokter haar blik over deel 4 laten schijnen. Zij was even bang dat zij haar kostbare tijd ook nog zou moeten gaan besteden aan het bespreken van Paul's Deel 3, maar dat lijkt mee te vallen. Of het huize-Albrecht-moeheid is weet zij niet, maar zij vond die laatste paar minuten op het feest weinig enerverend.

De TV dokter had nooit gedacht dat zij nog eens
met Paul Verhoeven over tampons zou tweeten. 
Gotta love the 21st century.

Paul had zich goed laten inspireren door de crowd (de achtergebleven tampon in de wc), maar verder zag de TV dokter dit keer weinig geniaals. Kan gebeuren.
Het zat goed in elkaar, niets op de acteurs aan te merken (al zijn die arme Mieke en vooral Gijs verworden tot edelfigurant), maar het leven bestaat nu eenmaal niet uit louter hoogtepunten. Complimenten zijn wel op hun plaats voor de setdressers, die erin geslaagd waren het toilet in een zodanige staat van ontbinding te brengen dat het er inderdaad uitzag alsof daar al en hele avond mensen langs waren geweest. In de meeste andere producties leek het eerder alsof Ineke er zojuist nog met de WC borstel huis had gehouden.

Spanningsboog
Vandaag wil de TV dokter graag stilstaan bij het verschijnsel 'spanningsboog'. Een goed verhaal houdt de toeschouwer in zijn greep. Helaas is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Want hoe bouw je spanning op? En nog belangrijker: hoe houd je hem vast?
Dat het mogelijk is bewees Toneelgroep Amsterdam de TV dokter vorige week nog met het sublieme 'Angels in America'. Meer dan vijf uur lang zat de TV dokter op het puntje van haar stoel, volledig gegrepen door een ensemble op een overigens lege speelvloer. Geen sinecure. Dat het ook fout kan gaan, maakte de TV dokter jaren geleden mee tijdens een try out van 'Cloaca'. Enthousiast applaus barstte los aan het eind van het stuk. Althans, dat dacht de zaal. Helaas voor de acteurs moest de laatste scène nog gespeeld worden. Typisch gevalletje van een spanningsboog die niet helemaal uitpakte zoals gepland. Zelfs Peter, Pierre en Gijs krijgen dit dus aantoonbaar niet zomaar in de schoot geworpen.

Met deze zaken in het achterhoofd, keek de TV dokter naar haar zelfverkozen top 4: VicieFilms (VF), Gewoon Ed en Sjoerd Producties (GESP), IO FilmProducties (IO) en Nightwork Films (NF).
Hoe weten zij de spanning in deel 4 wel of niet vast te houden?


Het verkeerde been
Natuurlijk wordt spanning in eerste instantie opgebouwd door plot en dialoog. Kortom, door een script waarin de karakters voortdurend met elkaar in conflict zijn. Waarin iedere scène een schaakspel is (Zonder herhaling van zetten, als het goed is. Wat meteen illustreert waarom de 'Gaan we nog stappen scène' aan het begin van deel 4 volslagen overbodig was. Alles hierin was al op een andere manier gezegd).
A doet zus, B reageert zo. Als kijker wacht je gespannen op het moment van ontlading. En als het goed is, wordt je meegevoerd, onderweg verrast en af en toe op het verkeerde been gezet.

VF doet dat natuurlijk al knap aan het begin met een intrigerende zwart/wit montage waarin Nadja van de trap afvalt nadat zij, astmatisch en overstuur, duistere telefoontjes heeft gepleegd met een manspersoon wiens identiteit niet wordt onthult. Fred komt plotseling onverwacht in beeld als geheimzinnige genius die iets in een kluis verstopt en zo zitten we als kijker al direct met een hoop vragen waar we het antwoord op willen weten: Met wie spant Nadja samen, wat is er met haar aan de hand, wat voert Fred in zijn schild en gaat Nadja het overleven?

Nadja's val van de trap is daarbij natuurlijk schitterend in beeld gebracht onder het motto 'less is more', want we zien alleen een trillende trapleuning en horen het geraas van een lijf dat van het stalen gevaarte af komt rollen, maar we zien haar - afgezien van een laatste trede- niet daadwerkelijk vallen. Soms is wat je je in je hoofd haalt nou eenmaal stukken erger (en spannender!) dan de werkelijkheid. Dat weet elke goede thriller filmmaker.

VF verrast voorts door Nadja getuige te laten zijn van Remco die zich alleen waant en net zijn gesprek met Wim en Fred wil verdrinken met een stevige borrel. Hij is betrapt op een moment van zwakte en daardoor meteen de underdog in de scène.

NF brengt wat leven in de brouwerij door Tobias en Merel bijna toe te laten geven aan de gevoelens die aan hun tit-for-tat gekissebis ten grondslag liggen. Maar Merel bedenkt zich. Of wordt er nou gebeten?

NF volgt direct met een tweede verrassing: Remco per video-conferencing. Inclusief Skype geluidjes.

Weliswaar door nood ingegeven, maar in potentie ook nog eens een originele vondst. 

Het werkt helaas niet helemaal, doordat Remco zijn teksten van papier lijkt voor te lezen, waardoor hij nooit echt lekker aan spelen toekomt. Ook niet tijdens de confrontatie met Wim en Nadja.

"Als jij nog eens een speeltje nodig hebt..." Niet alleen is speeltje natuurlijk stukken beter gevonden dan 'tissue', NF probeert er ook aan alle kanten een lekkere zedenschets van te maken. 

Spannend!

IO spant wat de TV dokter betreft de kroon met de vondst van 'the recording device":

Het was niet goed te verstaan, de TV dokter moest ook even heen en weer spoelen, maar met een enkele druk op de knop zet Remco (die stiekem de hele chantage van Wim en consorten heeft opgenomen) de gehele voorafgaande scène in een ander daglicht. Briljant gevonden, want het geeft je als toeschouwer precies die rollercoaster ride waarvoor je bent gekomen.

Ritme, Tempo en Ruimte

Frizzle Sizzle zong het al:
Alles heeft een ritme.

Onontbeerlijk voor een goede spanningsboog zijn bovenal het ritme en tempo in de scènes. Net zoals een muziekstuk tempowisselingen en klankkleuren kent, heeft een goede eindmontage datzelfde. Spannend betekent dus niet altijd 'langzaam' en 'uitgerekt'. Bij veel teams kan de versnelling dan ook wel een tikje hoger.

Zo zet Kenneth Herdigein bij GESP misschien wel de allergevaarlijkste Wim neer. Maar de chantagescene gaat op een gegeven moment een beetje trekken, omdat het allemaal wel erg wordt uitgespeeld. Dat had nog goedgemaakt kunnen worden in de scène met Nadja, door daar alles in hoog tempo af te maken, maar ook hier gaat alles met precies hetzelfde tempo en met dezelfde kleur verder.

En ook in de overbodige 'Gaan we nog stappen' scène werd alles al veel te lang gerekt. 

VF daarentegen, opent bijvoorbeeld met een dynamisch Albrecht Construct (inclusief CGI logo op de gevel), waar iedereen druk aan het overleggen is en de camera Remco bij binnenkomst langs al die noeste arbeid voert. Wanneer Remco dan de grote kale vergaderruimte inloopt waar alleen Wim en Fred achter een tafeltje zitten, weet je meteen dat er stront aan de knikker is. Al het leven wordt direct uit de brouwerij gezogen.

Spanning ontstaat voorts door de manier waarop de acteurs in de ruimte staan. Soms werkt het om ze bovenop elkaars lip te hebben. Vaak werkt het door juist afstand tussen de spelers te hebben. Tegen elkaar schreeuwen kan natuurlijk altijd, al moet die uitbarsting wel verdiend, en dus goed opgebouwd, zijn. Een Remco die bijna direct op het toppunt van irritatie "We werken hier aan projecten! Aan visie!" begint te schreeuwen, is niet geloofwaardig. Of misschien was meneer Albrecht (of mag ik Remco zeggen?) gewoon nog wel niet aan zijn eerste kop koffie van de dag toegekomen. Dat kan natuurlijk ook.
Overigens maakt VF van deze scène al met al een spannende tango, waarin Remco dan duidelijk kwaad is en dan weer gevaarlijk ingetogen. Waar de acteurs soms ver uit elkaar staan en dan weer dicht in elkaars gezicht de confrontatie opzoeken. De scène ademt.

Die spannende lange lijnen krijg je natuurlijk gratis en voor niks als je acteurs zich op andere continenten bevinden. 

Om toch wat directe confrontatie te krijgen, 

laat NF Nadja direct in de camera tegen het publiek Remco praten. 

Jammer dat hij nooit een keer direct in zijn webcam terugkijkt.

Bij GESP begint 'Het Gesprek' gemoedelijk, als betrof het de dagelijkse koffiepauze. Ook spannend, want dat geeft ruimschoots gelegenheid tot een behoorlijke dosis ontsporing!

Kenneth Herdigein is voor EntXP wat Sneep is voor Harry Potter: Gevaarlijk! 

En door van onderaf tegen hem op te kijken, heeft deze Wim een hoge status. 

(En dat terwijl Remco, zie de foto hierboven, nog gewoon tegenover hem staat en zelfs groter is! 

Het werkt!

Als ware het een aflevering van GTST, begint IO met een ferme zwaai van de camera en een establishing shot van het pand waarin Albrecht Construct bij hen gevestigd is. Gevolgd door een scène waarin Remco en Maaike samen de trap oplopen. Evenals VF kozen zij dus voor een dynamische binnenkomst.

Voor je het weet analyseer je alles kapot, maar kijk eens wat een diepgang Remco heeft gekregen in de scène van IO waarin hij met Maaike de trap oploopt: Dit is dezelfde man die tegen Nadja "jij hebt lef" in de oren fluistert en op zijn verjaardag met de vriendin van zijn dochter flirt, maar hier loopt hij met een partij vrouwelijk schoon de trap op, zonder haar ook maar een keer meer dan een snelle blik waardig te gunnen. Is Remco dan toch meer dan alleen maar een rokkenjager?

Na dit dynamische begin kan bij IO de rust neerdalen voor de confrontatie en chantagescenes. Die worden bij IO dan ook het meest onderkoeld gebracht van alle inzendingen. Er is niet eens een shot waarin de TV dokter de lijnen kan laten zien, want Remco, Wim en Fred zitten ogenschijnlijk gemoedelijk met elkaar aan de grote vergadertafel. De hele confrontatie is een montage van medium tot full close-up shots, waarbij we Remco het dichtst op de huid zitten en Fred het minst (alleen daaruit kunnen we ook nog aflezen dat Fred net iets verder weg zit). Af en toe lange stiltes, waarin we alle acteurs zien incasseren, maar de tekst wordt vlot gebracht en samen met de cameravoering en montage zorgt dit voor een spannende schaakwedstrijd, waarin Remco laconiek eindigt: "Dan stort het maar in. Met jullie d'r bij.

Maar het volgende shot toont ons een oude, gebroken man. 

De klap was dus toch wat harder aangekomen dan Remco deed voorkomen. 

En dan staat Nadja op de stoep. Als ze op zijn bureau zit heeft Remco zijn bril weer op.

Maar het werkt. Dankzij de emotionele continuïteit.

En dankzij de bandopname kan de Remco van IO de zaken, als iedereen zijn kamer weer heeft verlaten, eens rustig overpeinzen.

Maar niet alle Remco's eindigen na het bezoek van Wim en Nadja even ingetogen:

VF: Remco's reactie na het uitspreken van de beroemde woorden "Vuile Rat!"

GESP: Remco's reactie na het uitspreken van de beroemde woorden: 

"Ik denk niet dat dat doorgaat. Hé, rat!"

NF: "Daar trap ik niet in, vuile rat!" 

Zoals gezegd. De Remco van NF kwam dit keer niet echt aan spelen toe.

Kleuren
Bijna altijd werkt het door juist net niet te doen wat je op basis van de tekst verwacht. Door tegen te kleuren. Deel 4 van Pinkstar Pictures gooide het over de komische boeg (en het deed de TV dokter deugd dat de meeste grappen bleken te werken). Daar klopte het dus dat een hysterische Remco zich om de deurpost buigt en roept: "Dan stort het maar in, met jullie erbij!" Maar veel gevaarlijker is een Remco die dit rustig en onderkoeld, bijna dreigend over zijn lippen brengt.

De spannendste Fred was eigenlijk altijd al die van IO. Waar het script vraagt om een nette, integere man, castte IO het spannende broertje van Mari van de Ven. Al die tijd dacht je als kijker: klopt dat wel? Maar nu, in deel 4, werpte deze keuze zijn vruchten af: De Fred van IO was helemaal niet zo aardig en onschuldig als het script tot nu toe deed vermoeden. 

"Zit de stoel lekker?" vraagt Remco. 

Inderdaad. Spannend!

Dat gevoel was terecht, blijkt al snel: "Jongens, dat is niet zo netjes he. Dat is... chantage." 

En daar lijkt ook deze Fred niet vies van te zijn. 

Gaat dat kloppen met de rest van het script?

Maar die Fred van VF is ook voor geen meter te vertrouwen. 

Zij laten hem dan ook niet zeggen dat hij niets van de chantage weet. Er wordt overigens ook geen Chinees besteld en niet over tissues geouwehoerd bij de lift.

De Fred van GESP wist duidelijk echt van niets. 

Tot overmaat van ramp wordt Remco op hem kwader dan op Wim.

Arme sukkel.

Dus hoe staan de zaken er voor Remco voor aan het eind van deel 4? De TV dokter recapituleert:

Een verslagen Remco bij VF. 

Waarna de TV dokter alsnog volledig de draad kwijtraakte bij het artsy fartsy zwart-wit gebeuren dat hierop volgde en waarin Nadja als in een nachtmerrie opgesloten lijkt te zijn in een Ikea magazijn na sluitingstijd. Je zou bijna willen dat ze nog een keer zouden winnen zodat ze opheldering kunnen geven. Maar daar trappen wij niet zomaar in!

Een peinzende Remco bij GESP.

Volgende keer beter voor de Remco van NF.

Een peinzende Remco met een troef op zak bij IO.