zondag 19 maart 2017

Seeing John Malkovich

Detail van deze foto uit The Guardian. 
"What one earth did I just witness?"
Met dat gevoel verliet de TV dokter op woensdagavond het Concertgebouw in Amsterdam. En dan ging het niet om de verkiezingsuitslagen voor #TK17, die zij natuurlijk snel even checkte terwijl zij haar fiets van het slot haalde, maar om de voorstelling "Just Call Me God: The Final Speech Of A Dictator". Hiervoor had zij behoorlijk wat euros neergeteld, maar zo gaan die dingen. Je moet er wat voor over hebben om niemand minder dan John Malkovich live te zien spelen. Marktwerking in de culturele sector, of zoiets.

Voorafgaand aan het muziektheaterspektakel (de TV dokter is er nog niet helemaal uit of deze term de lading dekt) had zij geen heldere verwachtingen. Afgaande op de beschrijving van de website verwachtte zij een dialoog tussen een acteur en een orgel. Het werd een dialoog tussen Malkovich en actrice Sophie von Kessel. Het orgel (en daarmee het concertgebouw) bleken slechts decor en soundtrack - en bovendien een soundtrack die er duimendik bovenop lag in plaats van vernuftig geïntegreerd bleek te zijn. Meer dan eens sommeerde Malkovich, in de rol van dictator Satur Diman Cha, de organist in expliciete bewoordingen een specifiek stuk te spelen. U vraagt, wij draaien. Je zou kunnen zeggen: het Maarschalkerweerdorgel voor al uw verzoeknummers. Je zou ook kunnen zeggen: het Maarschalkerweerdorgel als gemiste kans.

Wat was de voorstelling dan wel? Overrompelend, if anything. John Malkovich heeft een aanzuigende en hypnotiserende werking - zelfs vanaf de achterste rijen. Hier staat een acteur met een onmiskenbaar groot charisma en creatieve gekte. Zo'n acteur waarvan je denkt: hij speelt fenomenabel impulsief... of... hij is heel erg lastig om mee samen te werken. Hij zette in elk geval zeer overtuigend een gestoorde dictator neer. Eentje van het oude stempel: sluw en slim, met een griezelige retoriek en geslepen plannetjes. Meer Frank Underwood dan Donald Trump. Meer Voldemort dan Kim Jong-Un. Dat het geluidsplan zijn stem in de meest opzwepende delen van de voorstelling nog wat extra vervorming mee gaf en daarmee meer kracht bijzette, paste prima in het grotere geheel.
In zijn totaliteit had de voorstelling (van Duitse makelij) een onmiskenbaar Hollywoodsausje meegekregen. Van de banners die regelrecht van de set van de Hunger Games hadden kunnen komen tot de plot twist aan het einde en de bij tijd en wijle net iets te platte dialogen (Sophie Kessel over haar *spoiler alert* omgekomen geliefde: "He was a Pulitzer prize winning photographer!" of een daarop lijkende volzin met bijvoeglijke naamwoorden die eerder klonk als een zin uit een goed doordacht obituary dan als een rauwe wanhoopskreet).
Als publiek werd je in elk geval reeds bij aanvang van de voorstelling meegezogen. Ditmaal niet met een Hollywood-, maar een CNN-sausje. Al in de eerste minuut werd de zaal overgenomen door Amerikaanse soldaten in camouflagepak en daarbij behorend wapentuig. Je waande je direct in een niet meer van echt te onderscheiden computergame. Als aanschouwer van het wereldnieuws, plotseling met je neus bovenop operatie Desort Storm. Instantaan geteleporteerd naar een ondergronds paleis van Saddam Hoessein in plaats van veilig in het concertgebouw in Amsterdam. En je dacht: Zo moet het zijn, als embedded reporter temidden van het strijdgeweld. Jammer dat er hevig werd gestunteld met de tekst aan het begin van de voorstelling (ook daarvoor nog best wat begrip, want je zult elke avond in het pikkedonker in een volledig andere zaal die totaal niet voor fysiek theater bestemd is moeten opereren), waardoor er toch een glitch in the matrix zichtbaar werd.

Kortom, al met al eerder een indrukwekkende experience dan een voorstelling van wereldformaat. Wel een belevenis waar je een unheimisch gevoel aan overhield. Waar de TV dokter voorafgaand nog dacht "zo'n t-shirt met 'just call me god' moet ik hebben, dat is lachen" had die frase (en de bijbehorende merchandise) na afloop een vieze dictatoriale bijsmaak gekregen. Eentje waarbij de uitslag van #TK17 gelukkig vooralsnog verbleekte.