Utopia 1&2: De ondergang van de mensheid en de redding van SBS6... of andersom?

Waar zijn de infographics van Recensiekoning als je ze nodig hebt? Die paar boeren met hun trio's kan de TV dokter prima uit elkaar houden, maar SBS6 stortte gisteren zonder pardon 15 mannen en vrouwen over ons uit die een jaar lang in een lekkende loods gaan wonen om daar "te bouwen aan hun ideale samenleving." Waar, zo verzekert de commentaarstem ons, "alle wetten en regels nog gemaakt moeten worden". Vragen om ellende natuurlijk, dat soort zaken.

Op zich is dit project een raadzame oefening, voor we mensen met een enkele reis naar Mars laten schieten. Als je dan toch wilt kijken hoe de pleuris uitbreekt in een settlement waar het aan bijna alles ontbreekt, begin dan niet meteen met een test in het luchtledige. De ervaring met Biosphere 2 leert tenslotte dat ook als de bewoners elkaar niet meteen als Neanderthalers met een knots de hersens in slaan, het moeilijk is om een zelfvoorzienende gemeenschap aan de gang te houden die letterlijk hermetisch van de buitenwereld afgesloten is. Eén variabele tegelijk testen graag, is het devies voor een goed experiment. En dus pakt SBS6 het iets voorzichtiger aan: aan zuurstof en frisse Hollandse buitenlucht zal het de Utopianen in elk geval niet ontbreken.

Maar daar is dan ook alles wel meteen mee gezegd. Want dit Utopia werd ons wekenlang voorgespiegeld.

Een lege loods. Daarmee zouden ze het moeten doen. Niet helemaal verbazingwekkend dat het afscheid, gefilmd op een apocalyptisch aandoende kale verlaten parkeerplaats waar het gras al tussen het asfalt doorwoekerde, ontaarde in een tranendal. Waarbij het vooral vermakelijk was dat kandidaat Peter (35, zijn hele hebben en houden verloren in een mislukt horeca experiment) aanzienlijk meer moeite leek te hebben om zich los te weken van zijn chihuahua dan van zijn hoogblonde vriendin.
De familie van Andrea (een 52-jarige massagetherapeut; kijk zo iemand komt nog eens van pas na een dag hunting and gathering) neemt op haar beurt afscheid met een gebed. Als het een speelfilm was zou de TV dokter zeggen: ze zetten alle karakters in de eerste paar minuten meteen goed neer. Maar dit zijn geen acteurs, maar echte mensen.

Kijk maar, hoe echt ze zijn: 'Zwerver' Rienk is onlangs nog gespot in de trein, op blote voeten.
Kijk eens hoe lief die medereiziger aan de overkant van het gangpad zijn veters al los heeft gemaakt,
klaar om zijn All Stars weg te geven!
Zou Rienk zwart reizen, aangezien hij helemaal niets heeft?
En wat zit er in zijn plastic Albert Heijn tas?
En wat leest hij? Is dat nou een uitgave van Building a Society from Scratch voor Dummies?
Inderdaad, dit is typisch een man die naar eigen zeggen "niet meer in de huidige maatschappij kan leven".
Lekker hè, Rienk, zo'n stilte coupé?

Je vraagt je af waarom een echt mens zoals aannemer Paul (53) dit ziet als zijn kans om een nieuwe wereld te starten. Hij heeft een vrouw (mannen als Paul noemen hun vrouw na een huwelijk van 21 jaar nog steeds hun 'meissie') en vier kinderen. De TV dokter dacht altijd dat het krijgen van nakomelingen voor de meeste mensen een manier was om aan een nieuwe wereld te werken, maar kennelijk heeft Paul meer nodig. Het hoe en waarom is niet helemaal duidelijk, want hij huilt er nogal veel om en zocht vanavond in aflevering twee al steun bij een koe*. Een alternatieve mogelijkheid is natuurlijk dat Paul onlangs een nieuwe keuken bij John de Mol heeft geplaatst, waarna John pas bereid was om de rekening te betalen als Paul hem beloofde dat hij een jaar in Utopia kwam wonen om de bende van gas, licht en stromend water te voorzien. Laten we onszelf niet voor de gek houden: John de Mol heeft natuurlijk ook wel voorzien dat je niet zomaar 15 SBS6 kijkers midden in de winter in een lekkende loods kan zetten en dan hopen dat het allemaal goed gaat. Nee, de TV dokter voorspelt dat Paul daar de eerste weken alles lekker op orde komt maken en dat hij dan, zogenaamd geplaagd door heimwee naar vrouw meissie en kinders de aftocht zal blazen.

Maar hoe zit dat dan, met gas en water en licht? Er was daar toch helemaal niks? Nee, inderdaad. Dat is ons wel al die weken voorgehouden. Maar in werkelijkheid ziet dat Utopia terrein er dus zo uit:

Utopia in vogelvlucht

Er is dus niet alleen een kale, dorre zandvlakte met daarop een lekkende loods, maar ook een groot grasveld waar een paar koeien opstonden, die bovendien de hele dag nog niet gemolken waren zodat paraveterinair Lindy (23, die eerlijk toegaf dat dat vroeger gewoon dierenartsassistente heette) meteen als een volleerd Boer Zoekt Vrouw deelneemsters in de uiers begon te knijpen. Verder was er een partij kippen, die ook als op commando al meer dan 20 eieren hadden geproduceerd die dag en een vruchtbaar stuk grond voor een moestuin. Zodra de deur van de loods open ging, zagen we bovendien nonchalant een badkuip en een tractor neergesmeten staan. How convenient. En als klap op de vuurpijl (toepasselijk, aangezien het Oudjaarsdag was) stak er een gaspijp uit de grond omhoog en was er een waterleiding. En kennelijk is er ook al gewoon elektriciteit, want ineens gaan de grote TL-bakken aan het plafond uit en is het donker. Maar dat valt niemand op.

De deelnemers nemen plaats aan een grote tafel met kekke designstoelen, waarna een hologramprojectie ze eerst meedeelt dat ze een Utopia paspoort krijgen (super handig, want daar wordt nog al eens om gevraagd door die koeien buiten) en ze daarna vertelt dat ze daarbovenop ook nog eens niet alleen een telefoon met 25 euro beltegoed kregen, maar teven 10.000 euro om naar eigen wens te besteden. Tienduizend euro! En om helemaal elk laatste restje survival uit deze barre tocht te halen (je kunt beter een cruise naar Antartica boeken als je echte ontberingen wilt), mogen ze allemaal linea recta terug naar huis, waar ze 15 minuten de kans kregen om een houten kist te vullen. Een gemiste kans voor spelopdracht een, want het was leuker geweest als er maar 5 terug hadden gemogen die dan allemaal onzin mee hadden genomen, complications ensue etcetera, maar Utopia begint duidelijk op egalitaire voet.
Er is 30 minuten de tijd voor groepsoverleg. Want wat gaat er in die kisten? Aannemer Paul neemt meteen de leiding. Hij wil gereedschap, spijkers en schroeven. Zeil om de tochtgaten in het dak en de ramen te dichten. Er moeten stalen potten en pannen komen. En een gasbrandertje, want Paul heeft die gasaansluiting al lang gespot. De rest van de groep lijkt het volledig ontgaan te zijn, want die kirren meteen van vreugde ook al liet de hologramprojectie het toch heel duidelijk zien. Als je zo zit te slapen overleef je niet in de barre wildernis. Heeft er dan niemand naar Hunger Games gekeken? Harold (38, beveiliger) lijkt misschien out of this world met zijn alien sweat shirt, maar hij houdt gewoon van eerlijk vakantievieren: Hij heeft wel een campingbrandertje. Dan is het eten bovendien "lekker gauw warm". Man, je zit een jaar in een loods op de Veluwe, wat jou betreft kan het vlees 20 uur lang aan een spit draaien! You can take a man out of the rush, but you can't take the rush out of the man. Apparently.

Het eerste probleem dient zich aan, want zwerver Rienk (29), die al 4.5 jaar uit vrije wil op straat leeft en daarnaast anderhalfjaar geleden besloten heeft om dat leven bovendien barrevoets leiden, heeft geen huis om naar terug te gaan. Vreemd genoeg zegt hij een paar tellen later dat hij wel "een bijl in zijn kist" heeft. Wat nou heeft? Heeft Rienk een vreemd visioen of doet de regie hier wat vreemds?
Het duurt niet lang of het Big Brother virus breekt los. Iedereen vindt vooral zijn eigen ding en stem belangrijk. Nog voor het eerste reclameblok klinkt er al "Centraal!" "Stil!" "Mag ik effe!" en "Sssst!" door de loods. De participatiemaatschappij laat zich direct weer van zijn beste kant zien. Hopelijk stopt Paul zometeen ook een voorzittershamer in die kist.
Emil (28, professioneel worstelaar) belooft vitamines en sportvoeding in zijn kist te proppen. Hakim (34, ondernemer) wil zaden hebben om in de tuin aan de slag te gaan. Rienk stipt ook meteen probleem nummer twee aan: Hij wil niet dat er gedronken wordt, want de remmen gaan eraf als er alcohol wordt gedronken en voor je het weet is er bonje. Dat is niet helemaal het idee wat de overige 14 bij hun Utopia hadden en iedereen voelt zich meteen geïnspireerd om zoveel mogelijk sterke drank in zijn of haar kist te persen. En tampons! roept iemand (de TV dokter zou zweren dat het bovendien een vent was die hieraan dacht. Wat een held.). Student Giorgio (20) mengt zich ook in de discussie: Kunnen die vrouwen niet beter een paar strips anticonceptiepillen in hun kist stoppen, dat neemt ook minder ruimte in**.
Paul organiseert verder: Het duurt 8 dagen voor er stroom is, want je moet een aansluiting aanvragen (één belletje en die TL lampen zouden het weer moeten doen, zou je denken, maar soit) en dus zijn er kaarsen nodig. Iedereen zijn eigen bord, bestek en beker.
De kandidaten mogen allemaal in een eigen auto met chauffeur naar huis rijden. Of naar het huis van vaderlief (Rienk) of moederlief. Want daar heeft (levens)kunstenares Billy al haar spullen in dozen staan. Ze stormt het huis binnen, snauwt tegen haar moeder "zeil!" (hoe is het in vredesnaam mogelijk dat werkelijk iedereen meters zeil in huis heeft liggen?) en "ik mag voor de rest niks zeggen" en "nee, IK moet het pakken!!!"
Ondertussen zien we hoe de rest van de groep andere regieaanwijzingen heeft gekregen, want daar helpt alle familie vrolijk mee met inpakken terwijl de kandidaten plassen (Andrea), poepen (Ruud) of hun vriendjes bellen (Lindy) van wie ze eerder die dag ook al huilend afscheid hadden genomen. Het topshot is overigens van Peter, die zich wederom maar moeilijk los kan weken van de chihuahua.

Op de achterbank van zijn Utopiauto vertelt Rienk ondertussen dat hij al "een pakketje" klaar heeft liggen: "Ik heb vanaf het begin dat ik hoorde dat we vanaf de basis moesten opbouwen dingen verzameld." Oh? Kennelijk had hij dus het helderziende idee dat hij daar bij mocht? Hoe dan ook, een mes, een vuurstrijker en een draadzaag zullen goed van pas komen, want de eerste lading kaarsen die iedereen meeneemt worden die eerste avond meteen bij bosjes aangestoken.
Paul heeft zijn hele kist maar meteen tot gereedschapskist omgetoverd en hij haalt er een compleet stoppenbord uit en een kraan en nog voordat de eerste koe gemolken is heeft hij al stromend water voor mekaar gefietst. Afzien hoor. Gelukkig hebben er ook mensen aan gedacht om eerste levensbehoeften mee te nemen, zoals nagellak en een spiegel.

En er was water. Appeltje, eitje.

Ruud zit in Utopia omdat hij volwassen wil worden. Dat lijkt de TV dokter geen slecht idee, aangezien de goede jongen 24 is. Hij kan niet met geld omgaan, volgens eigen zeggen, en heeft daarom maar besloten om naar een plek te gaan waar helemaal geen geld is. En daarmee deed ook meteen de struisvogel een gooi naar het politieke bestel.

Rienk heeft duidelijk tegen de muren gepreekt, want er is wodka en champagne in overvloed (met dank aan Charlotte). En dus nemen de ridders van de ronde tafel plaats op hun kistjes en proosten ze. De een op ultiem geluk en complete chaos. De ander op huis en haard en zijn meissie. Alleen Rienk en Isabella (31, verpleegkundige) proosten op het feit dat ze daar zitten omdat ze zoeken naar een manier om de wereld te laten zien hoe het anders kan. Rienk doet nog een paar pogingen om wat serieus gedachtegoed te bespreken, maar niemand heeft echt zin om zich vanavond het hoofd te breken over regelgeving. Er is tenslotte drank.
Terwijl er om de zin iemand wordt onderbroken, afgekapt of teruggefloten haalt iemand het ook nog in zijn hoofd om de dag samen te vatten als hoe geweldig het is dat "in deze korte tijd eigenlijk al in staat zijn om naar elkaar te luisteren." Kennelijk is dat in 2014 al een wonder. Als dat zo is gaan we die gebedjes van Andrea allemaal nog heel hard nodig hebben.
Gelukkig is er aan andere dingen geen gebrek. Vanavond belde huisvrouw Vanessa met het kostbare beltegoed naar de Appie bezorgservice. Nadat er eerder lang vergaderd was over de vraag of er een toilet pot moest komen zodat ze binnen een WC konden bouwen (de stemming werd niet helemaal duidelijk in beeld gebracht, maar het leek er op dat er in elk geval 6 mensen buiten in de bosjes gaan poepen de komende tijd), bestelde ze onder andere twee flessen koffiemelk.

Koffiemelk? Ja. Bertha 38, lieve schat, ik begrijp het zelf ook niet helemaal maar dat bestelde ze echt.

* Een koe? Ja, daarover later meer. 
** Je maakt de TV dokter niet wijs dat er in de voorgesprekken over dat soort zaken niet is nagedacht. Je kunt die vrouwen toch niet op TV en internet laten doorlekken?