De Parade in Amsterdam (II): Het Monica da Silva Trio

Sommige dingen kunnen eigenlijk alleen nog maar tegenvallen.
De sollicitant, die op papier zó briljant overkomt dat je tijdens het gesprek naarstig gaat zitten zoeken naar de kleinste tekenen die zijn of haar imperfectie verraden.
Of de Niagara watervallen, waar je ademloos door overdonderd zou moeten worden, maar die je tegen de tijd dat je ernaast staat via allerhande media al zeventien keer van voor naar achter van links naar rechts hebt aanschouwd.
Of de humor van Arjen Lubach.

Voor zover daar enige twijfel over zou kunnen bestaan: Dat ligt niet per definitie aan de sollicitant, de watervallen of Arjen. Hoe het ook zij, helaas voldeed de Paradevoorstelling van het Monica da Silva Trio* (de tweemans gelegenheidsformatie van Tim Kamps en Arjen Lubach) gewoon niet aan de hooggekoesterde verwachtingen die de TV dokter van het duo had. Wat ook al niet hielp, was dat zij van tevoren een recensie had gelezen waarin het meest verrassende deel van de voorstelling werd verklapt.

Als de TV dokter de vinger op de zere plek zou moeten leggen dan kan zij wel een paar redenen aandragen. Ten eerste ging alles met een dermate misselijkmakend tempo dat met name Lubach af en toe de indruk wekte pedant een riedeltje af te draaien. De opzettelijke nonchalance waarmee dat gebeurde mag dan een theatrale keuze geweest zijn, het leek af en toe meer desinteresse. De ruimschoots aanwezige publieksparticipatie ten spijt, zorgde het voor afstand.
Daarbij was het qua grappen balanceren op het randje van leedvermaak. Er was wel erg veel afzeikhumor ten koste van (het gewicht van) anderen. Dit waren de gevatte, snelle jongens die vooral hard aan het schreeuwen en brallen waren om hun eigen onzekerheid te verbergen.

Begrijpt u de TV dokter niet verkeerd: er was veel goed aan deze voorstelling. De liedjes zaten knap in elkaar ('Hard to get' maakte indruk) en de virtuoze uitvoering kan niet anders dan indrukwekkend genoemd worden. Het Monica da Silva Trio zorgde voor een achtbaan, maar dan eentje die voortdurend omlaag donderde en nooit de tijd nam om ook even omhoog te kruipen. Dat voor de TV dokter het uiteindelijke hoogtepunt van de voorstelling bestond uit het feit dat bij het betreden van de tent @10inc de kaartjes scheurde, kan de bedoeling van beide heren niet geweest zijn**. 


* Bij het ter perse gaan van deze recensie, is het te laat om nog op de Parade naar het Monica da Silva Trio te gaan kijken. Zij trokken daar overigens volle zalen, dus misschien hadden zij afgelopen maandag hun avond niet of heeft het gevoel voor humor van de TV dokter het wel gewoon laten afweten. Niets menselijks is haar vreemd, tenslotte. Mocht dit muzikale woordenkunstenaarsduo nog lonken, dan is het te hopen dat u morgen op Lowlands bent. Alleen daar treden zij deze zomer nog op.

* of wel natuurlijk.

De Parade in Amsterdam (I): WAK

Wow. De TV dokter kan er kort over zijn. Als er één voorstelling is die het verdient om deze zomer door een groot publiek gezien te worden, dan is het wel 'Man Met De Hamer' van theatergroep WAK.

WAK maakt, volgens eigen zeggen "compromisloos mobiel locatietheater". Wie niet precies weet hoe het woord 'compromisloos' geïnterpreteerd dient te worden, moet vooral even bij WAK gaan kijken. Ze staan momenteel met een enorme houten tent op De Parade in Amsterdam en de TV dokter werd afgelopen maandag meegelokt door een vriendin.
"Ze hebben de tent speciaal voor deze voorstelling gebouwd en het is een voorstelling over echte mannen." Nu was het een vriendin met verstand van zaken, dus meer dan deze teaser had de TV dokter niet nodig. "En het is een voorstelling zonder tekst", voegde de vriendin eraan toe. Dat deed zij wijselijk nadat het kaartje gekocht was, want de TV dokter houdt nogal van goede teksten.

"Ze hebben de tribune via voordekunst bekostigd", meldde de vriendin bij het betreden van de tent.
Wat? Is dat niet een beetje overdreven? vroeg de TV dokter zich stilletjes af. Crowdfunding gebruiken voor het bouwen van een tent? Over het antwoord kan zij inmiddels kort zijn: Nee. Dat is niet overdreven. Want tent dekt hier de lading niet. Zij wil uw ervaring niet verpesten en zal dus geen spoilers weggeven, maar laat zij het hierop houden: Geen plank in de ruimte blijft onbenut. Elke splinter in deze houten fabriekshal heeft theatrale zeggingskracht. U zult nooit meer hetzelfde naar een mixer kijken en als de dakgoot een keer moet worden leeggeschept, ergens hoog in de nok boven uw macht, dan weet u wie u moet bellen: de mannen van theatergroep WAK.

Het fysieke machtsvertoon is onnavolgbaar. De theatrale beelden ijzersterk. Het geheel overrompelend.
Al met al is het een wonder dat er tijdens het maken en opvoeren van deze voorstelling niet meer dan een enkele rib is gesneuveld, waardoor Dorus van der Meer helaas verstek moet laten gaan.

De TV dokter weet niet of zij louter en alleen afgaand op het crowdfunding filmpje van de mannen van WAK de portemonnee had getrokken. Het dekt de lading nauwelijks. Maar mocht u de mannen van WAK in de toekomst tegen het masculiene lijf lopen, op voordekunst of elders, weet dan dat uw geld en theaterbeleving bij deze echte mannen in goede handen is.

Gaat dat zien, mensen, gaat dat zien!

The Normal Heart

Toen de TV dokter nog klein was, maakte alle berichtgeving over HIV en AIDS haar bang. Doodsbang. Voorlichtingsfilmpjes, krantenberichten en items in het jeugdjournaal misten hun uitwerkingskracht niet. Schoten hooguit hun doel ver voorbij. Sex werd eng in haar hoofd. Doodeng. Bloedtransfusies ook, trouwens. En muggenbeten*. Dit was eind jaren '80, begin jaren '90. Net na de ontdekking van het HIV virus (1986). Ver voor de combinatietherapie (1996).

Gisteren zag de TV dokter in het De La Mar theater het toneelstuk 'The Normal Heart'. Het stuk**, dat in 2011 op Broadway een lovend ontvangen revival beleefde, wordt met deze Amsterdamse productie voor het eerst buiten de Verenigde Staten opgevoerd.
Gesitueerd in New York City in 1981, vertelt het over de opkomst van de AIDS epidemie, al had deze toen nog geen naam***. Over de angst en verwarring binnen de homo-gemeeschap. En tegelijkertijd over het in gebreke blijven van de wetenschap en de politiek. Maar ook van diezelfde homo-gemeenschap, die het zo zwaar bevochten bestaansrecht en de daarmee gepaarde promiscue sexuele contacten niet wil opgeven en met geen haar op het goedgekapte**** hoofd wil denken aan de enige op dat moment gepropageerde maatregel: geen sex meer hebben.

'The Normal Heart' dweept niet zozeer met de tragiek van de ziekte zelf. Afgezien van de openingsscène waarin een gehavende AIDS patient ten tonele verschijnt gaat het om grotere, meer universele problemen en vraagstukken. Moet je de barricaden op en je boodschap van alle daken schreeuwen? Ja, aldus hoofdpersoon Ned (met vuur en verve vertolkt door Frederik Brom) die er niet voor schroomt om continu parallellen te trekken met de passieve houding van alles en iedereen ten opzichte van de Joden in Nazi Duitsland. Een parallel die de afgelopen weken met het oog op Putin, de Russische gay community en het al dan niet boycotten van de Olympische Winterspelen niets aan actualiteit heeft ingeboet. Ja, vindt ook dr. Emma Bookner (gespeeld door Henriette van Tol) . Nee, vinden Bruce (een hoge functionaris bij de CitiBank die niet uit de kast durft te komen) en Mickey (werkzaam bij de gemeente op het terrein van de volksgezondheid), die meer zien in buddy support dan in relschopperij. Nee, lijkt ook de mening van Felix (een sublieme Freek Bartels), die zijn positie bij de New York Times best wil gebruiken voor homopropaganda, maar dan wel zonder het woord 'homo' te gebruiken als het even kan.

foto: Opus One productions
"Mannen houden niet van nature hun hart dicht,
dat leren ze."

Meer nog dan over politiek activisme gaat het stuk over over jezelf durven zijn. Over anderen zichzelf durven laten te zijn. En over het openen van je hart, om die ander binnen te durven laten. De karakters die Larry Kramer daarbij in het leven heeft geroepen, blijken daarbij volledige personages te zijn. Tegenover de bevlogen, tegen fanaticisme aanhangende drive van hoofdpersoon Ned staat zijn onzekerheid. Dit is een man die precies weet hoe het allemaal moet, maar die nog nooit echt verliefd is geweest tot hij Felix ontmoet. En Bruce (een rol van Kevin Hassing) mag in zijn pak met coltrui dan een saaie grijze muis lijken die liever beleefd praat dan handelt, het is zijn monoloog over de dood van zijn vriend Albert die je het meest bij de keel grijpt. Zelfs Tommy (gespeeld door Daniel Cornelissen), het prototype verwijfde nicht, wordt geen karikatuur omdat je gelooft dat hij, in al zijn puurheid, bestaat.

Dan de voorstelling zelf. De strakke, sobere vormgeving was een verademing. Na het zien van 'Het Geheugen van Water' was de TV dokter bang dat het Nieuwe De La Mar alleen makkelijk verteerbaar theater "op z'n Amerikaans" ging programmeren. Daarmee doelt zij op decors die tot in de kleinste tierelantijnen zijn aangekleed zodat er niets aan de verbeelding wordt overgelaten. Het kale toneel (alleen wat stoelen, een paar file folders en geprojecteerde locatieduiders) bood gisteren echter alles wat nodig was. De vloeiende scène wisselingen zorgden voor een organisch geheel waarbij het publiek niet anders kan dan zich op de stroom te laten meedrijven. Voor wat het betreft het acteerwerk vielen vooral Daniel Cornelissen en Freek Bartels op door hun exquise timing. Zij sloegen de plank nergens mis. Freek Bartels is de rust zelve en zuigt daardoor de kijker naar zich toe. Cornelissen daarentegen staat nauwelijks een moment stil. Vooral zijn spel voorafgaand aan het geven van zijn eigen tekst maakt indruk. En wat een aanwinst is Jelle de Jong (Mickey). Een rustige aanwezigheid op het toneel met een open blik door wie het oog van de TV dokter telkens weer werd getrokken.
Vreemd genoeg waren het de meest bevlogen momenten in de voorstelling waar de TV dokter wat moeite mee had. Henriëtte Tol speelde net iets over the top tijdens haar pleidooi voor de National Institutes of Health. Al kan het ook zijn dat de TV dokter zelf teveel verstand heeft van de biomedische wetenschappen en het financieringsklimaat om deze scène louter op haar theatertechnische merites te beoordelen. En de passie van Frederik Brom, hoewel oprecht, werd op een gegeven moment een beetje vermoeiend, waardoor de TV dokter merkte dat zij zich ervoor afsloot.

Al met al een uiterst geslaagde voorstelling. Daterend uit 1985, maar geenszins gedateerd en zeker het bekijken waard. Dat vond de rest van de zaal ook, getuige het ovationele slotapplaus. Nu had de TV dokter het voorrecht om de zaal te mogen delen met leden van Genius, de vereniging voor gay professionals (daar blijken vooral heren lid van te zijn, getuige het percentage Y chromosomen in de zaal), dus misschien dat het publiek in dezen een gewillige doelgroep was, gisteravond.

Mag de TV dokter dan toch nog een paar kritische kanttekeningen plaatsen? De pauze kwam op een moment dat niet alleen de vaart net goed in de voorstelling zat, maar ook op een moment dat Freek Bartels net een dramatische onthulling deed. Op zich is er niets mis mee om met een cliffhanger te eindigen (GTST doet het voor iedere zomerstop), maar het zaallicht ging zo snel aan dat er nauwelijks tijd was om deze twist te laten inzinken. Doodzonde.
Vreemd genoeg werd Freek het slachtoffer van nog zo'n tweede regiefout. In de een na laatste scène (SPOILER ALERT) sterft zijn personage, Felix. Dat moment is overigens schitterend vormgegeven en uitgevoerd. Maar wederom kreeg deze geladen gebeurtenis weer niet de tijd om volledig in te dalen. Het gevolg is, dat de TV dokter weet dat er nog een scène achteraankwam. Iets met Ned en zijn broer Ben (een ingetogen Thijs Römer), als zij moet gokken. Hoewel zij hem gisteren wel meekreeg, is hij achteraf gezien volledig langs haar heen gegaan en in haar herinnering was daar opeens het slotapplaus. Deze regiefoutjes daargelaten, zou zij iedereen willen aanraden om 'The Normal Heart' te gaan zien. De voorstelling verdient een langere levensduur, maar vooralsnog zult u vanavond of morgen de kans moeten grijpen in Amsterdam. 

* dit laatste overigens geheel ten onrechte.

** geschreven door Larry Kramer en voor het eerst Off Broadway opgevoerd in 1985.

*** AIDS werd pas in 1982 door het Center for Disease Control als officiele aanduiding aangewezen.

**** pun intended, René van der Gijp.

De Parade in Utrecht

De TV dokter kan een kruiwagen vol smoesjes aan proberen te dragen, maar ongedane zaken nemen geen keer: Zij heeft kans gezien om tot nog toe theaterfestival 'De Parade' te missen. Een beschamende smet op haar blazoen, die zij afgelopen week eindelijk weg heeft weten te werken. Overgehaald door de wervende uitnodiging van haar medebezoeker ("Vrienden uit Amsterdam vinden de Parade in Utrecht echt veel gezelliger!") toog zij naar de Domstad, alwaar het Paradeterrein pal naast Utrecht CS in/op het Moreelsepark is gevestigd. Je rolt er letterlijk de trein uit en 's avonds weer in. Makkelijker kunnen ze het niet maken.

Het was vrijdagavond. De heetste dag van het jaar of daaromtrent. Volgens de expert was het "vrij rustig", maar de TV dokter heeft nu eenmaal wat eerder dan het gemiddelde last van een overdosis aan mensenmassa en vond het dus best behoorlijk vol. Al dien je dat, gezien de goede sfeer, waarschijnlijk als "gezellig druk" te omschrijven. 

De Rosé smaakte goed, de pasta bij La Cantine zonodig nog beter, de zweefmolen draaide vrolijk in het midden van het terrein en meer en minder geslaagd werden door onvermoeibare artiesten diverse voorstellingen gepitched. Helaas voor het supermarktmeisje ("U heeft zich vast wel eens afgevraagd hoe het is om een lavendelzeeppompje te zijn?") had de TV dokter al bij de centrale kassa kaartjes gekocht voor twee voorstellingen. Om er geen marathonexercitie van te maken, bleef het daarbij.

The Rukavina Method

De avond begon met 'The Rukavina Method', een one man show door Vanja Rukavina. Een Amerikaanse, over-the-top "believe in yourself" workshop in "How to become successful". En niet zo maar succesvol, maar zo succesvol als hijzelf. Een parodie op alle self-help goeroes en motivational speakers, ingeleid door een geslaagde videocompilatie waarin niet de minste Nederlandse grootheden hem overladen met complimenten en met ergens in het midden een pareltje van een gevoelige noot waardoor de geblondeerde gladjakker zichzelf even fijntjes kraakt.
Misschien was het de hitte in de tent of de sublieme manier waarop Rukavina publieksparticipatie wist te bewerkstelligen, maar op de een of andere manier kwam de TV dokter niet alleen goed vermaakt maar ook geinspireerd de tent weer uit. BMS. VDA. Het hangt op de koelkastdeur, want een beetje hulp kan iedereen wel gebruiken.

Voor wie niet zelf gaat kijken volgt hieronder een samenvatting. Voor wie wel gaat kijken: Ga onbevangen naar binnen en laat The Rukavina Method als een weldadige golf van optimisme en selfmade-ness over je heen komen.

The Rukavina Method is van 9 t/m 12 augustus nog te zien op De Parade in Amsterdam.

PIPS lab: Social Fiction

Was het bij Vanja Rukavina de textuele pitch in het Parade programmablad dat de TV dokter over de streep trok, bij PIPS lab was het de combinatie met de glitterpakken die een soort Abba-meets-Mork-and-Mindy beloofden. Helaas bleek bij het betreden van de grote tent al dat ze voor die fotoshoot net even wat duurdere glinsteroutfits hadden geregeld óf sindsdien de kledij in een wat minder kleurbehoudend wasprogramma hadden gestopt. Kleine domper op de feestvreugde.

De voorstelling was vooral vanuit technisch oogpunt indrukwekkend en resulteerde in een multimedia installatie die uiteindelijk meer weg had van een computerspel dan een theatervoorstelling. Alsof je bij de filmopnames van Avatar aanwezig was, terwijl tegelijkertijd in realtime het decor in elkaar werd gedraaid. Onbetwist hoogtepunt was de wijze waarop in de lege ruimte een fighter jet werd getekend, waar vervolgens een van de actrices in plaats naam, waarna het hele zaakje ook nog eens geschaald kon worden en door een eerder gecreëerd berglandschap vloog. Inderdaad, u had erbij moeten wezen.

Theatraal gezien kon het allemaal wat spannender en strakker. Tevens waren er af en toe wat vreemde vibes te ontwaren bij een van de spelers/makers (waaronder geirriteerde blikken van de fighter-jet-creator wanneer het t-shirt patroon waarop een van de medespelers de camera richtte hem even niet beviel). Ook was het allemaal nog wat recht en hoekig, waardoor de TV dokter de indruk kreeg hier bij een theatervorm te zijn die nog in de kinderschoenen stond. Het voelde een beetje als een vroege Mario Bros, maar ook daar was het slechts een kwestie van tijd voor we de Wii kregen. Houd ze in de gaten dus, die indrukwekkende knutselaars bij PIPS lab. De TV dokter spreekt alleen wel de hoop uit dat ze niet alleen aan hun techniek, maar ook aan hun theatrale zeggingskracht blijven sleutelen.

Ook PIPS lab staat nog van 9 t/m 13 augustus op de Parade in Amsterdam.