What the
*bleep* gebeurde er bij Collegetour afgelopen vrijdag? Twan Huys was met een zaal vol studenten te gast in de Droomfabriek van Daan Roosegaarde. Wat leek af te stevenen op een thuiswedstrijd voor de creatieve hoogvlieger en Kunstenaar van het Jaar ontaardde in een nachtmerrie met de gast(heer) als lijdend voorwerp.
Gisteren schakelde de TV dokter in op ongeveer 30 seconden voordat Daan de zaal uitstormde. Waskebeurt? De TV dokter kijkt de aflevering nog eens terug op Uitzending Gemist. Met de kennis van nu.
Soms hebben mensen aan een half woord genoeg om elkaar te begrijpen. Al na tweeëneenhalve minuut blijkt dat Twan en Daan in elk geval niet op dezelfde golflengte zitten. Twan vraagt (onder het mom "van mislukkingen kun je ook veel leren") hoe het komt dat Daan ooit van twee kunstacademies is afgestuurd en Daan brabbelt wat over "oude vrouwtjes overvallen op zondagavond om een paar honderd euro extra te hebben"). Het blijkt een grap te zijn, die Twan niet doorhad (de TV dokter ook niet) en Daan zegt: "gaan we alles heel serieus nemen vandaag?" (spoiler alert!)
Na drieëneenhalve minuut maakt Daan er een interactief college van en kaatst hij de vraag "Hoe sex, drugs en rock-'n-roll was je studententijd" terug naar Twan. De TV dokter kan er niets aan doen, maar op dit moment gedraagt Daan zich toch een beetje als het grappigste jongetje van de klas - en dat is nooit leuk.
Twan neemt de controle weer over en drukt Daan terug op zijn plek wanneer hij wil uitzoeken uit wat voor nest hij komt. Het is duidelijk dat Daan niet de behoefte heeft aan veel gepsychologiseer over zijn jeugd, maar hij slaat zich hier beleefd doorheen.
Vervolgens krijgen we een videofragment voorgeschoteld, waarin Tracy Metz (directeur van het John Adams Institute en journalist over 'urban issues') haar grote waardering uitspreekt voor de manier waarop Daan door middel van zijn projecten technologie tastbaar maakt en naar de mensen toebrengt. Ze spreekt wel de hoop uit dat zijn kunst niet gaat lijden onder de "showelementen" die erin zitten, alsmede onder zijn veelvuldig hobnobben met de vaderlandse elite. Die vrees lijkt de TV dokter vooralsnog ongegrond, maar vooruit, je mag best zeggen dat je hoopt dat iemand zichzelf en zijn uniciteit niet verliest in zijn succes. Hij zou de eerste niet zijn.
"Grappig", zegt Daan. "Bijna een vies woord. Society Figuur. Zo zie ik het helemaal niet". Zo zag de TV dokter het ook nooit, hoor, Daan. Je kunt wat en als je dan het tij mee hebt, moet je alle kansen grijpen die zich voordoen. Dat burgervaders, politici en koninklijke hoogheden je werk waarderen, komt hoogstwaarschijnlijk doordat het goed is. En natuurlijk moet je dan met de mensen op de juiste niveaus praten om impact te hebben. Duh.
Na negen minuten zit de sfeer er prima in en mogen studenten vragen gaan stellen. Het gaat over de toekomst, over veranderingen die nodig zijn in de huidige maatschappij - collegestof bij uitstek, zou je denken, maar Twan begint een beetje aan te dringen om het toch vooral over zichzelf te hebben. Het antwoord "waaiert" teveel. Twan, lieve schat, het gaat over Grote Problemen en Grote Ideeën. Inspirerende shit, leave the man alone!
Als het over doorzichtige kleren gaat, raakt Twan oprecht geïnteresseerd in hoe iets werkt. Dat is progressie. Maar hij draait het "leugenpak" (zeg maar de intimacy dress for men) handig om en vraagt of Daan iets te verbergen heeft. Daan denkt van niet. "Kom maar op."
Dat had 'ie beter niet kunnen zeggen...
De beste vraag komt na 15 minuten, uit de zaal. "Hoe weet je nou of een idee goed is?" De vraag der vragen, die de TV dokter zichzelf minstens één keer per week ook stelt. Veel tijd om er over na te denken is er niet (in elk geval niet in de montage), want we krijgen een fragment te zien van Filemon Wesselink, die samen met Daan aan de kunstacademie in Enschede studeerde. "Buitengewoon gedreven". Dat is niets om je voor te schamen, je hebt wat talent nodig maar alleen de mensen die er he-le-maal voor gaan maken het op hun vakgebied. Dat geldt voor de grote acteurs en wetenschappers, dus waarom niet voor de grote ontwerpers? "Een narcist." Oeps. Dat is geen compliment. Wat Filemon bedoelt, blijkt uit zijn uitleg: Hier een daar maakte Daan slachtoffers. Niet met opzet, maar omdat hij gefocust was op Zijn Doel: Kunst Maken. En daarbij gaf hij anderen soms niet de eer die ze toekwam.
Daan bestempelt het fragment als "mooi" en geeft aan inderdaad te hebben moeten leren om met een team samen te werken. "Dat is een proces geweest", maar nu wil hij niet meer anders. Narcist vindt hij verkeerd gekozen ("volgens mij weet Filemon niet helemaal wat dat betekent"): "Want je staat in dienst van de droom, niet van het ego". Twan vraagt of dat echt wat anders is. Nou Twan, als je dat moet vragen moet je samen met Filemon even in het woordenboek gaan kijken.
Nu komen we op interessant terrein. Het gaat over ideeën, over innovativiteit, IP recht. Wanneer is iets "nieuw". Pak wat je pakken kan en doe er je ding mee. Heel eerlijk gezegd, is dat natuurlijk wel waar het op neer komt. Twan doet ook een briljantie duik in het zakje: "Marie Curie heeft de röntgenstraling uitgevonden". Twan, schat, er is echt een verschil tussen dingen ontdekken (zoals hoe straling werkt, die röntgenstraling zelf is ontdekt door meneer... wait for it... Röntgen) en dingen uitvinden. Iets voor het eerst ontdekken (een proces ophelderen) kan inderdaad maar één keer voor het eerst. Maar er daarna iets mee doen? Iets uitvinden? Er iets mee creëren? Dat kan op duizend-en-een-manieren. En dat kan ook door verschillende ontdekkingen te combineren. Dat deed Steve Jobs ook. De meest briljante uitvindingen brengen bestaande ideeën samen (music on your phone!)
Ook prinses Laurentien wenst Daan toe om "met beide benen op de grond te blijven staan" en toch te vliegen. Bon, je zou uit al deze fragmenten inmiddels kunnen afleiden dat Daan zich misschien op een moment bevindt waarop het hem naar de bol kan stijgen (denk Lindsay Lohan) of waarop hij terug kan gaan naar zijn basis en met de nu verkregen bekendheid toch gewoon zijn eigen originele ding kan doen. Misschien moet Daan daar met een goed glas wijn maar eens over na gaan denken, als hij een keer tijd heeft. Maar het is lastig om stil te staan, als je eindelijk in de gelegenheid bent om eens flink te jagen.
Waar het uiteindelijk op stuk loopt, is een fragment van een wetenschapper uit Delft, die eigenlijk vrij onomwonden stelt dat Daan een prachtige vorm geeft aan ideeën van anderen, maar dat hij qua inhoud en techniek helemaal niets zelf kan bedenken en ontwikkelen. Zijn Smog toren werkt niet goed, want hij heeft de verkeerde vorm (maar het is wel een publiekstrekker) en het concept blijkt al op meerdere plekken toegepast te zijn. Hetzelfde geldt voor de lichtgevende dansvloer, die ook gebaseerd is op techniek die aan de TU Delft is ontwikkelt. Daan is na dit fragment ineens flink over de zeik: "Wat zijn we aan het zeiken!" en onderbreekt de uitzending voor een plaspauze.
Dit was het moment waarop de TV dokter gisteren in de uitzending viel. Nu zij alles rustig terugkijkt en analyseert, vallen er een paar dingen op: Ten eerste raakt de man uit Delft een gevoelige snaar, want in plaats van zich gewoon weer rustig te verdedigen en uit te leggen hoe het nu eenmaal werkt in de wereld, slaat Daan helemaal op tilt en loopt de zaal uit. Je kunt dan weinig anders denken dan "waar rook is, is vuur." Ten tweede: De TU Delft moet hoognodig wat aan haar valorisatie gaan werken als er allerlei ideeën zomaar gejat worden. Als die smog-toestand van die wetenschapper zo geweldig is (idem dansvloer), dan hadden ze dat in Delft moeten patenteren*. Tenzij het je als hardcore wetenschapper alleen maar om de fundamentele kennisvergaring gaat, maar die tijden zijn dankzij dit kabinet wel voorbij. Natuurlijk ben je enigszins gepikeerd als je levenswerk door iemand anders wordt toegepast en diegene krijgt alle lof toegezwaaid. En natuurlijk zou het Daan sieren als hij iemand was die altijd keurig netjes iedereen overal precies de credit gaf die hen toekwam. Maar de een verkoopt zichzelf nu eenmaal wat beter dan de ander**. Daan wordt niet aangevallen omdat hij boven het maaiveld uitsteekt, maar omdat hij zichzelf en zijn product goed weet te verkopen. "The leader of the band", noemt hij het zelf. Wat wil iedereen dan? Dat hij bij elke TedX talk en bij elk interview een acknowledgmentlijst opratelt? Alsof het journaille dat altijd naarstig op zoek is naar soundbites daarop zit te wachten.
Als hij weer terugkomt, is de lol er wel vanaf. Gelukkig houdt hij aan het eind nog een gloedvol betoog. De nay-sayers (het mag niet, het kan niet, het bestaat al) moet je negeren en vervolgens moet je je eigen dromen waar gaan maken door je creativiteit de vrije loop te laten.
De TV dokter schat maar zo dat Daan en Twan geen gezellige nazit hebben gehad.
Jammer van de toon van deze Collegetour, die, zoals veelvuldig op Twitter opgemerkt werd, agressiever en kritischer was naar één van onze meest innovatie ontwerpers dan destijds naar Holleeder. Jammer dat journalisten soms ook alleen maar in stront willen roeren en alles persoonlijk moeten maken in plaats van het over grote concepten en spannende plannen voor de toekomst te willen hebben. Dit interview hadden ze beter door Diederik Jekel af kunnen laten nemen.
Om haar vertrouwen in Daan weer te herstellen, zou de TV dokter de aflevering van Zomergasten die nog altijd op haar recorder staat willen terugkijken. Maar dat kreng van Ziggo vertoont weer eens kuren. Misschien is het toch tijd voor een innovatieve move naar de cloud van KPN.
Note added 21 Februari @15:58: Overigens, alle antwoorden waar Twan zo ontzettend naar zat te graven staan heerlijk in dit artikel: https://www.vn.nl/profiel-daan-roosegaarde/
* Volgens het artikel in de Metro (zie onder, **) heeft wetenschapper Bob trouwens 17 patenten, dus het valt allemaal wel mee. Wat dan weer de vraag oproept of dit een slim staaltje editing is van de programma makers, of dat Bob en Daan gebrouilleerd zijn. Collegetour wordt steeds meer Story en Privé - wat een onderwijsverloedering!
** Overigens zijn er genoeg berichten te vinden waarin de smog tower als samenwerking tussen Daan en Bob wordt beschreven, waaronder die van Studio Roosegaarde zelf (https://www.studioroosegaarde.net/project/smog-free-project/info/). En een paar jaar terug liet diezelfde wetenschapper zich in de Metro nog heel lovend uit over de samenwerking (http://www.metronieuws.nl/overig/2013/12/bob-ursem-en-daan-roosegaarde-schieten-een-blauw-gat-in-smogwolk). En ook hier lijkt alles koek en ei: http://www.wired.com/2015/09/tower-purifies-million-cubic-feet-air-hour/
